(VOV) - “Nếu Lolita không
tạo ra một trận cuồng phong trên văn đàn Việt Nam thì chỉ trách độc giả
Việt mà thôi” Dịch giả Phạm Anh Tuấn nói trong buổi ra mắt bản Lolita
bằng tiếng việt.
Chiều
15/3/2012, tại Không gian Sáng tạo Trung Nguyên (Hà Nội), Công ty Văn
hóa và Truyền thông Nhã Nam đã tổ chức chương trình giới thiệu tác phẩm
"Lolita" của Vladimir Nabokov, bản dịch tiếng Việt do dịch giả kỳ cựu
Dương Tường chuyển ngữ.
Tham dự chương trình có sự góp mặt của các nhà dịch
giả nổi tiếng như: Dịch giả Dương Tường, Dịch giả Anh Tuấn, Dịch giả
Nhật Anh, cùng các khách mời là những nhà nghiên cứu văn chương và đông
đảo bạn đọc quan tâm, trông đợi sự ra đời của Lolita bản tiếng Việt.
Lolita là tác phẩm của nhà văn Vladimir
Nabokov, một nhà văn khác thường, và cũng là một trong những cây bút
kiệt xuất nhất thế kỷ XX. Tác phẩm đã được dịch và xuất bản tại gần 40
quốc gia, đứng trong Top 100 tác phẩm xuất sắc nhất mọi thời đại, Top
100 tiểu thuyết vĩ đại nhất thế kỉ XX, Top 10 tác phẩm gây nhiều tranh cãi nhất thế giới.
Đặc biệt, cũng buổi họp báo giới thiệu bản tiếng Việt "Lolita", Nhã Nam sẽ ra mắt trang web www.lolitavietnam.com,
trang web đầu tiên ở Việt Nam tập hợp và lưu trữ khối lượng lớn tư liệu
đặc sắc, đa dạng và khách quan về Lolita nói riêng và Nabokov nói
chung.
 |
|
| Đông đảo độc giả đón đợi sự ra mắt của Lolite phiên bản Việt |
Trận cuồng phong trên văn đàn thế giới
Vladimir Vladimirovich Nabokov
(22/04/1899-02/07/1977), người Mỹ gốc Nga, là nhà văn, nhà thơ lừng
danh, ngoài ra còn là dịch giả, nhà phê bình văn học. Ông là tác giả
nhiều tiểu thuyết, tập truyện ngắn, tập thơ - những tác phẩm đầu tiên
bằng tiếng Nga, về sau bằng tiếng Anh -, trong đó Lolita (1955) là tiểu thuyết quan trọng nhất, đem lại danh tiếng cho ông.
Ngay từ khi tác phẩm này ra đời, Lolita đã gặp những sóng gió trắc trở và tạo thành hiện tượng trong giới văn học lúc bấy giờ.
Biết rằng tác phẩm có thể gây sốc cho dư luận và dẫn
tới phiền phức không mong muốn, thoạt đầu tác giả thậm chí định cho in
mà không ký tên. Và, đúng như ông đã chờ đợi, bốn nhà xuất bản đầu tiên
mà Nabokov đem bản thảo tới đều bị sốc và cự tuyệt in. Cuối cùng, năm
1955, sách được xuất bản bởi Olympia Press, một nhà xuất bản đặt tại
Paris mà vốn dĩ “ba phần tư ấn phẩm là sách khiêu dâm rẻ tiền”. Tác phẩm
ra đời lập tức gây sóng gió. Từ những độc giả chân phương bất bình vì
không có một nhân vật nào đáng gọi là tốt đẹp trong sách, tới những nhà
phê bình sẵn sàng quy đây về thể loại “tiểu thuyết huê tình” (erotic
novel), gợi dục mãnh liệt, tới nữa là những người lại muốn gán cho Lolita tiếng nói đại diện của thời đại nữ quyền nổi lên ở những nước phương Tây thời đó…
Mặc dù được Graham Greene (tác giả Người Mỹ trầm lặng) đánh giá là một trong ba cuốn sách hay nhất trong năm 1955, song Lolita lại bị tác giả một bài báo trên tờ Sunday Express
(London) gọi là “cuốn sách bẩn thỉu nhất tôi từng đọc”. Hải quan Anh
cấm nhập cảng cuốn sách từ Pháp sang Anh, còn Bộ Nội vụ Pháp cũng ban
lệnh cấm lưu hành cuốn sách (lệnh này kéo dài trong hai năm liền).
Lolita vẫn được ấn hành tại Mỹ năm 1958 và lập
tức bán được 100.000 bản ngay trong ba tuần đầu tiên, mang lại tiếng
tăm và cả thành công tài chính cho Nabokov, giúp ông rốt cuộc cũng có
thể dành toàn bộ thời gian đời mình cho văn chương.
Liệu có cơn lốc mang tên “Lolita” ở Việt Nam?
Cuốn sách Lolita bản tiếng Việt do nhà xuất
bản Nhã Nam phát hành với sự dày công dịch thuật của dịch giả Dương
Tường, một cây đại thụ của dịch giả Việt. Đây được nhận định là tác phẩm
dịch xuất sắc và giữ nguyên 100% so với văn bản gốc ban đầu.
 |
||
| Từ trái qua: Nguyễn Nhật Anh, dịch giả Dương Tường, dịch giả Phạm Anh Tuấn |
Tuy nhiên, với một tác phẩm gây quá nhiều tranh cãi trên văn đàn thế giới như thế thì khi được dịch ra tiếng Việt, chắc hẳn Lolita
cũng khó tránh khỏi tình trạng người khen kẻ chê; các vấn đề vốn được
Nabokov khẳng định rằng “thuần túy mang tính văn chương” cũng khó tránh
khỏi giông bão từ dư luận. Theo như dịch giả Tuấn Anh nhận định: “Nếu
Lolita không tạo ra một trận cuồng phong trên văn đàn Việt Nam thì chỉ
trách độc giả Việt mà thôi”.
Cùng ý kiến trên, dịch giả Nguyễn Nhật Anh (Đại diện
NXB Nhã Nam) nhận định thì Lolita sẽ lại một lần nữa gây nên sóng gió
trên văn đàn Việt, hoặc chí ít nó cũng là “cơn lốc trong cốc thủy tinh”.
Cũng theo anh, Trong tác phẩm Lolita không hề chứ một từ ngữ nào phản
cảm hay nhục dục, tất cả từ ngữ trong nó đều hết sức sạch sẽ. Anh còn so
sánh rằng sự sạch sẽ trong văn bản của Lolita còn hơn những trang báo mạng “lá cải” ở Việt Nam bây giờ.
 |
| Dịch giả Dương Tường, người đã truyền hết mạch cảm xúc của mình vào Lolita |
“Lolita không chứa bài học đạo đức nào cả… một tác phẩm hư cấu chỉ tồn tại chừng nào nó đem đến cho tôi cái mà tôi gọi thẳng ra là ân phước thẩm mỹ”. Đó là lời của V.Nabokov. Nhưng không phải độc giả thiện chí nào cũng hiểu được hàm ý của ông, hiểu được những quang cảnh văn hóa rộng lớn cũng như chiều sâu khám phá về tâm lý, cảm xúc mà ông đã chạm tới trong tác phẩm. Cho đến những năm gần đây, một số người, kể cả trong giới phê bình - học thuật, vẫn xem Lolita là một cuốn “dâm thư”.
Tuy nhiên, nhiều văn hào và nhà phê bình lớn đã khẳng định về Lolita như một viên ngọc quý của văn học thế kỷ. Một câu hỏi mà phần lớn những độc giả dự buổi ra mắt sách quan tâm là liệu khi vào Việt Nam, viên ngọc quý đó có giữ nguyên được vẻ đẹp thuần túy của nó hay sẽ bị phản đối kịch liệt?
Xin mượn lời của nhà nghiên cứu văn học Đào Tuấn Ảnh
để thay cho cái kết: “Mỗi tác phẩm văn chương đích thực đều có đời sống
riêng của mình, mỗi độc giả đều có cách nhìn riêng của mình, và chính
độc giả sẽ thưởng thức tác phẩm để mỗi người có những mạch ngầm riêng để
cảm thụ về tác phẩm”./.
|
Lolita kể
câu chuyện về mối tình si của Humbert Humbert, một nhà nghiên cứu văn
học tuổi trung niên, vốn bị ám ảnh bởi những cô gái nhỏ mà ông trìu mến
gọi là “tiểu nữ thần”. Đối tượng mối tình của Humbert Humbert, Lolita,
là một cô bé 12 tuổi, con gái bà chủ cho thuê phòng trọ khi ông từ châu
Âu sang Mỹ. Lolita dễ dàng nhận ra nỗi si mê của Humbert Humbert đối với
mình và không phải không tỏ dấu hiệu đáp lại. Dù không hề yêu nhưng
Humbert Humbert vẫn lấy bà chủ nhà làm vợ, chỉ để được ở lâu dài bên cô
con gái.
Charlotte
đột ngột qua đời, để lại Lolita một mình bên cạnh Humbert Humbert, và
thế là bắt đầu một mối quan hệ dục tình lén lút giữa hai con người mà
trước mắt thiên hạ là cha dượng và con gái, kéo dài trong suốt hành
trình của hai người xuyên qua những miền đất của nước mỹ. Và khi xuất
hiện một gã đàn ông trung niên, Clare Quilty, nhà viết kịch thông minh
quyến rũ, kết cục đã đến: mối quan hệ giữa Humbert Humbert và người tình
bé nhỏ của ông kết thúc bằng một thảm kịch. “Tội lỗi của tôi, tâm hồn
của tôi”: Lolita là mối tình lớn đã lấp trọn và đồng thời hủy hoại cuộc
đời Humbert Humbert.
|
