Lolita, hiện tượng bất thường bậc nhất của văn chương thế kỷ 20, được xuất bản lần đầu vào năm 1955 tại Paris, mặc dù viết bằng tiếng Mĩ. Cũng như mọi tác phẩm kỳ vĩ và có độ lệch chuẩn lớn, như tiểu thuyết của D. H. Lawrence hay của Anthony Burgess, khởi đầu của Lolita không hề suôn sẻ.
Giờ đây khi thực sự được đọc Lolita, ta hiểu tại sao Vladimir
Nabokov nâng niu nó đến vậy. Thoạt tiên bị nhìn nhận một cách giản đơn
quá mức, Lolita dần thoát khỏi cái định kiến coi nó là tác phẩm thuần
túy gợi dục, bởi Lolita chứa đựng nhiều, rất nhiều hơn thế: nó tinh vi
dò xét tâm lý con người (mặc dù không cần viện tới tâm phân học, mà thậm
chí Nabokov còn luôn luôn tìm cách bài xích Sigmund Freud), và nó còn
là những nước cờ ngôn từ kiệt xuất của một trong những thiên tài văn
chương lớn nhất.
Đến giờ, dù cho bao năm tháng đã qua đi, Lolita
vẫn cứ là một hiện tượng bất thường, và cô bé Lolita, "ánh sáng của đời
tôi, tội lỗi của tôi, tâm hồn của tôi" trong trí tưởng của Humbert
Humbert, vẫn bất tử trong dáng đứng thẳng cao chưa đầy một mét rưỡi và
toàn bộ đặc tính của một "tiểu nữ thần" vĩnh viễn bất kham.
© 2012 Nhã Nam
