Buổi ra mắt "Lolita" của Vladimir Nabokov, bản dịch tiếng Việt
của dịch giả Dương Tường diễn ra tại Không gian Sáng tạo Trung Nguyên
(Hà Nội) chiều 15/3/2012. Buổi ra mắt sách do Công ty Văn hóa và Truyền
thông Nhã Nam tổ chức.
Tham dự chương trình có sự góp mặt của
các nhà dịch giả nổi tiếng như: Dịch giả Dương Tường, Dịch giả Anh Tuấn,
Dịch giả Nhật Anh, cùng các khách mời là những nhà nghiên cứu văn
chương và đông đảo bạn đọc quan tâm, trông đợi sự ra đời của Lolita bản
tiếng Việt.
Đặc biệt, cũng buổi họp báo giới thiệu
bản tiếng Việt "Lolita", Nhã Nam sẽ ra mắt trang web
www.lolitavietnam.com, trang web đầu tiên ở Việt Nam tập hợp và lưu trữ
khối lượng lớn tư liệu đặc sắc, đa dạng và khách quan về Lolita nói
riêng và Nabokov nói chung.
Đông đảo độc giả đón đợi sự ra mắt của Lolite phiên bản Việt
Trận cuồng phong trên văn đàn thế giới
Ngay từ khi tác phẩm này ra đời, Lolita đã gặp những sóng gió trắc trở và tạo thành hiện tượng trong giới văn học lúc bấy giờ.
|
Vladimir Vladimirovich Nabokov
(22/04/1899-02/07/1977), người Mỹ gốc Nga, là nhà văn, nhà thơ lừng
danh, ngoài ra còn là dịch giả, nhà phê bình văn học. Ông là tác giả
nhiều tiểu thuyết, tập truyện ngắn, tập thơ - những tác phẩm đầu tiên
bằng tiếng Nga, về sau bằng tiếng Anh -, trong đó Lolita (1955) là tiểu
thuyết quan trọng nhất, đem lại danh tiếng cho Nabokov. Ông
là một nhà văn khác thường và cũng là một trong những cây bút kiệt
xuất nhất thế kỷ XX. Tác phẩm đã được dịch và xuất bản tại gần 40 quốc
gia, đứng trong Top 100 tác phẩm xuất sắc nhất mọi thời đại, Top 100
tiểu thuyết vĩ đại nhất thế kỉ XX, Top 10 tác phẩm gây nhiều tranh cãi
nhất thế giới. |
Biết rằng tác phẩm có thể gây sốc cho dư
luận và dẫn tới phiền phức không mong muốn, thoạt đầu tác giả thậm chí
định cho in mà không ký tên. Và, đúng như ông đã chờ đợi, bốn nhà xuất
bản đầu tiên mà Nabokov đem bản thảo tới đều bị sốc và cự tuyệt in. Cuối
cùng, năm 1955, sách được xuất bản bởi Olympia Press, một nhà xuất bản
đặt tại Paris mà vốn dĩ “ba phần tư ấn phẩm là sách khiêu dâm rẻ tiền”.
Tác phẩm ra đời lập tức gây sóng gió. Từ những độc giả chân phương bất
bình vì không có một nhân vật nào đáng gọi là tốt đẹp trong sách, tới
những nhà phê bình sẵn sàng quy đây về thể loại “tiểu thuyết huê tình”
(erotic novel), gợi dục mãnh liệt, tới nữa là những người lại muốn gán
cho Lolita tiếng nói đại diện của thời đại nữ quyền nổi lên ở những nước
phương Tây thời đó…
Mặc dù được Graham Greene (tác giả Người
Mỹ trầm lặng) đánh giá là một trong ba cuốn sách hay nhất trong năm
1955, song Lolita lại bị tác giả một bài báo trên tờ Sunday Express
(London) gọi là “cuốn sách bẩn thỉu nhất tôi từng đọc”. Hải quan Anh cấm
nhập cảng cuốn sách từ Pháp sang Anh, còn Bộ Nội vụ Pháp cũng ban lệnh
cấm lưu hành cuốn sách (lệnh này kéo dài trong hai năm liền).
Lolita vẫn được ấn hành tại Mỹ năm 1958
và lập tức bán được 100.000 bản ngay trong ba tuần đầu tiên, mang lại
tiếng tăm và cả thành công tài chính cho Nabokov, giúp ông rốt cuộc cũng
có thể dành toàn bộ thời gian đời mình cho văn chương.
Liệu có cơn lốc mang tên “Lolita” ở Việt Nam?
Cuốn sách Lolita bản tiếng Việt do nhà
xuất bản Nhã Nam phát hành với sự dày công dịch thuật của dịch giả Dương
Tường, một cây đại thụ của dịch giả Việt. Đây được nhận định là tác
phẩm dịch xuất sắc và giữ nguyên 100% so với văn bản gốc ban đầu.
Tuy nhiên, với một tác phẩm gây quá
nhiều tranh cãi trên văn đàn thế giới như thế thì khi được dịch ra tiếng
Việt, chắc hẳn Lolita cũng khó tránh khỏi tình trạng người khen kẻ chê;
các vấn đề vốn được Nabokov khẳng định rằng “thuần túy mang tính văn
chương” cũng khó tránh khỏi giông bão từ dư luận. Theo như dịch giả Tuấn
Anh nhận định: “Nếu Lolita không tạo ra một trận cuồng phong trên văn
đàn Việt Nam thì chỉ trách độc giả Việt mà thôi”.
Cùng ý kiến trên, dịch giả Nguyễn Nhật
Anh (Đại diện NXB Nhã Nam) nhận định thì Lolita sẽ lại một lần nữa gây
nên sóng gió trên văn đàn Việt, hoặc chí ít nó cũng là “cơn lốc trong
cốc thủy tinh”. Cũng theo anh, Trong tác phẩm Lolita không hề chứ một từ
ngữ nào phản cảm hay nhục dục, tất cả từ ngữ trong nó đều hết sức sạch
sẽ. Anh còn so sánh rằng sự sạch sẽ trong văn bản của Lolita còn hơn
những trang báo mạng “lá cải” ở Việt Nam bây giờ.
Dịch giả Dương Tường chia sẻ, ông đã dich Lolita trong gần 2 năm.
“Lolita không chứa bài học đạo đức nào
cả… một tác phẩm hư cấu chỉ tồn tại chừng nào nó đem đến cho tôi cái mà
tôi gọi thẳng ra là ân phước thẩm mỹ”. Đó là lời của V.Nabokov. Nhưng
không phải độc giả thiện chí nào cũng hiểu được hàm ý của ông, hiểu được
những quang cảnh văn hóa rộng lớn cũng như chiều sâu khám phá về tâm
lý, cảm xúc mà ông đã chạm tới trong tác phẩm. Cho đến những năm gần
đây, một số người, kể cả trong giới phê bình - học thuật, vẫn xem Lolita
là một cuốn “dâm thư”.
Tuy nhiên, nhiều văn hào và nhà phê bình
lớn đã khẳng định về Lolita như một viên ngọc quý của văn học thế kỷ.
Một câu hỏi mà phần lớn những độc giả dự buổi ra mắt sách quan tâm là
liệu khi vào Việt Nam, viên ngọc quý đó có giữ nguyên được vẻ đẹp thuần
túy của nó hay sẽ bị phản đối kịch liệt?
Xin mượn lời của nhà nghiên cứu văn học
Đào Tuấn Ảnh để thay cho cái kết: “Mỗi tác phẩm văn chương đích thực đều
có đời sống riêng của mình, mỗi độc giả đều có cách nhìn riêng của
mình, và chính độc giả sẽ thưởng thức tác phẩm để mỗi người có những
mạch ngầm riêng để cảm thụ về tác phẩm”.
|
Lolita kể câu chuyện về mối tình si của Humbert
Humbert, một nhà nghiên cứu văn học tuổi trung niên, vốn bị ám ảnh bởi
những cô gái nhỏ mà ông trìu mến gọi là “tiểu nữ thần”. Đối tượng mối
tình của Humbert Humbert, Lolita, là một cô bé 12 tuổi, con gái bà chủ
cho thuê phòng trọ khi ông từ châu Âu sang Mỹ. Lolita dễ dàng nhận ra
nỗi si mê của Humbert Humbert đối với mình và không phải không tỏ dấu
hiệu đáp lại. Dù không hề yêu nhưng Humbert Humbert vẫn lấy bà chủ nhà
làm vợ, chỉ để được ở lâu dài bên cô con gái. Sau này, khi bà mẹ qua đời, Humbert mang Lolita theo trong chuyến hành trình xuyên nước Mỹ, như để chạy trốn như lời ông thốt lên khi mất Lolita-“tội lỗi của tôi, tâm hồn của tôi”. |
Thành Hưng
