'Lolita' - trái cấm không già

TP - Lolita của nhà văn gốc Nga Vladimir Nabokov nay đã 57 tuổi, 57 năm gây bão tố trên văn đàn. Tất nhiên là Lolita tiểu thuyết, còn Lolita “tiểu nữ thần” thì vẫn mãi 12. 

Sau bài giới thiệu in Tiền Phong tuần trước, độc giả tỏ ra quan tâm về tác phẩm này. Bài sau đây thông tin thêm về các khía cạnh liên quan, cùng cảm nhận của một số độc giả trẻ.

Nabokov's Lolita appears in Vietnamese translation

HA NOI — The novel Lolita, by Vladimir Nabokov, printed in the Vietnamese language, will be on show at a book festival in HCM City.

The 300-page orginial version was translated into Vietnamese by poet and translator Duong Tuong.

Tuong, 80, spent over two years and referred to many sources to provide notes for his translation. The translation had about 500 footnotes which take time and energy to read, Tuong said.

Tuong has translated more than 50 book titles in various languages, including over 20 classic French books, among them The Flanders Road by Nobel Laureate in Literature Claude Simon and Ring Roads and Missing Person by the Prix Goncourt winner Patric Modiano.

The 436-page Vietnamese version was printed by the Nha Nam Publishing House and Writers Association Publishing House. A website of www.lolitavietnam.com has also been launched. 

VNS

http://vietnamnews.vnanet.vn 

“Lolita” – Sự nhảy múa của ngôn ngữ

- “Nhưng em thật xinh đẹp trong khi dệt nên những màn phù phép tinh vi đó, trong khi mơ màng thực hiện nhiệm vụ và vai trò mê hoặc của mình!”

Từng bị từ chối, bị hắt hủi, bị chỉ trích, bị cấm đoán, nhưng “Lolita” cũng chính là tác phẩm đã được dịch và xuất bản tại gần 40 quốc gia, đứng trong Top 100 tác phẩm xuất sắc nhất mọi thời đại, Top 10 tác phẩm gây nhiều tranh cãi nhất và thậm chí từng được tái bản 2 lần trong vòng 4 ngày khi xuất bản tại Mỹ - một kỷ lục đáng kinh ngạc với ngành xuất bản ở bất kỳ thời nào.

"Lolita" - Sự nguy hiểm ẩn sau vẻ đẹp

- Đó là sự nguy hiểm của ngôn ngữ với lời lẽ mướt mát và nhiều ẩn dụ có thể làm lu mờ bản chất. Đó là sự nguy hiểm của phân tâm học và tâm thần học khi nhân vật chính vật lộn với ham muốn tột cùng nằm sâu trong bản ngã của mình - mà không thể thoát ra - trong một cơn nghiện biết chắc là tội lỗi ...

"Trận cuồng phong" hay "cơn bão trong cốc thủy tinh"?

Bài đăng trên Tuổi trẻ Thủ đô số ra ngày 21/03/2012

Ra cuốn “Lolita”: Công phu của dịch giả Dương Tường

(HNM) - "Lolita" - top 100 tác phẩm văn học xuất sắc nhất thế kỷ XX, một trong mười tác phẩm gây tranh luận nhiều nhất trên thế giới vừa ra mắt bản tiếng Việt vào giữa tháng 3. Miệt mài với từng câu chữ của nguyên bản tiếng Anh - Mỹ trong vòng 2 năm, dịch giả kỳ cựu Dương Tường đã mang tặng độc giả Việt Nam một món quà văn học đặc sắc.

Lolita - một trường hợp độc đáo của văn chương thế giới

(GĐVN) Vladimir Nabokov, một nhà văn khác thường và cũng là một trong những cây bút kiệt xuất nhất thế kỷ XX. Cuốn tiểu thuyết Lolita của ông, từng bị từ chối, bị chỉ trích, bị cấm đoán, nhưng đã được dịch và xuất bản tại gần 40 quốc gia, đứng trong Top 100 tác phẩm xuất sắc nhất mọi thời đại, Top 100 tiểu thuyết vĩ đại nhất thế kỉ XX, Top 10 tác phẩm gây nhiều tranh cãi nhất thế giới.

Lolita - Cơn bão trong cốc thủy tinh

Buổi ra mắt "Lolita" của Vladimir Nabokov, bản dịch tiếng Việt của dịch giả Dương Tường diễn ra tại Không gian Sáng tạo Trung Nguyên (Hà Nội) chiều 15/3/2012. Buổi ra mắt sách do Công ty Văn hóa và Truyền thông Nhã Nam tổ chức.

Tham dự chương trình có sự góp mặt của các nhà dịch giả nổi tiếng như: Dịch giả Dương Tường, Dịch giả Anh Tuấn, Dịch giả Nhật Anh, cùng các khách mời là những nhà nghiên cứu văn chương và đông đảo bạn đọc quan tâm, trông đợi sự ra đời của Lolita bản tiếng Việt.

Đặc biệt, cũng buổi họp báo giới thiệu bản tiếng Việt "Lolita", Nhã Nam sẽ ra mắt trang web www.lolitavietnam.com, trang web đầu tiên ở Việt Nam tập hợp và lưu trữ khối lượng lớn tư liệu đặc sắc, đa dạng và khách quan về Lolita nói riêng và Nabokov nói chung.

Lolita

Lolita, cuốn tiểu thuyết ra đời năm 1955 của nhà văn người Nga Vladimir Nabokov cho đến nay vẫn được xem là một trong những tác phẩm kinh điển và gây tranh cãi nhất của văn học thế kỷ 20.

Ra mắt bản tiếng Việt Lolita và website Lolitavietnam.com

Chiều 15/3/2012, Công ty Văn hóa & Truyền thông Nhã Nam phối hợp cùng Không gian Sáng tạo Trung Nguyên đã giới thiệu tiểu thuyết “Lolita” của Vladimir Nabokov, bản dịch tiếng Việt do dịch giả Dương Tường chuyển ngữ.

Dịch giả Dương Tường: “Dừng là chết!”

Nếu chừng nào mệt mỏi, vì một sức ì nào đó, ở vào độ tuổi lẽ ra chưa được nghĩ đến chuyện dừng nghỉ, có lẽ bạn nên gặp một người như Dương Tường. Để nghe ông “ngoan cố” nói về cách ông không bao giờ chịu dừng lại, hay nói cách khác, không “chết chịu” – như tên một bản dịch của ông. Chừng nào trời còn cho sống.

"Tôi vẫn nghĩ rằng mình bước vào một cuộc phiêu lưu mới"

Ngay từ khi mới ra đời, cuốn tiểu thuyết Lolita của Nabokov đã gặp phải vô vàn trắc trở. Nó đã không ít lần bị từ chối, bị hắt hủi, bị chỉ trích, bị cấm đoán; nhưng đồng thời, cũng chính cuốn tiểu thuyết ấy đã được dịch và xuất bản tại gần 40 quốc gia, đứng trong Top 100 tác phẩm xuất sắc nhất mọi thời đại, Top 100 tiểu thuyết vĩ đại nhất thế kỷ XX, Top 10 tác phẩm gây nhiều tranh cãi nhất và thậm chí, khi được xuất bản tại Mỹ năm 1958, từng lập kỷ lục 4 ngày tái bản 2 lần.

Hơn nửa thế kỷ sau khi chào đời, Lolita cuối cùng đã được Công ty Cổ phần Văn hóa và Truyền thông Nhã Nam mua bản quyền và gửi gắm dịch giả Dương Tường chuyển ngữ. Nhân sự kiện đặc biệt này, chúng tôi đã thực hiện một bài phỏng vấn nhỏ với dịch giả Dương Tường.

Thưa ông, cơ duyên nào đã đưa ông trở thành dịch giả của Lolita?

Từ lâu, tôi đã mong có dịp được chuyển ngữ Lolita sang tiếng Việt, cho nên khi Công ty Văn hóa và Truyền thông Nhã Nam đề xuất việc đó với tôi, thì quả là gãi trúng chỗ ngứa. 

Bài phát biểu của Phạm Anh Tuấn tại Họp báo Lolita ngày 15/3/2012

Ảnh họp báo, © Nhã Nam

Những gì tôi chia sẻ phần nào một cách đọc (một cách đọc chứ tuyệt nhiên không phải là cách đọc duy nhất) cuốn tiểu thuyết Lolita thì tôi đã nói trong bài viết được coi là lời bạt (xem ở đây) cho bản dịch tiếng Việt của dịch giả Dương Tường. Vẫn tiếp tục mạch ấy, hôm nay tôi xin nói vắn tắt về một thói quen đọc sách đã thành thâm căn cố đế của không ít người, thói quen này rất tiếc lại bắt nguồn từ truyền thống cảm thụ văn học của nhiều thế hệ, được củng cố qua nhiều thế hệ các nhà phê bình, và cuối cùng nhưng không phải là ít quan trọng nhất, ấy là do lối giảng dạy văn học ở nhà trường trong nhiều thế hệ.

Hướng dẫn nghiên cứu "Lolita" - Chủ đề và motif

CHỦ ĐỀ

Sức mạnh của ngôn ngữ

Nabokov tôn sùng ngôn ngữ và tin rằng ngôn ngữ chính xác có thể nâng cao giá trị để bất cứ tài liệu nào cũng đạt đến tầm nghệ thuật. Trong Lolita, ngôn ngữ đã áp đảo phần nội dung không mấy thuận tai thuận mắt và mang đến cho nó những nét đẹp mà có lẽ bản thân nó chưa xứng đáng. Lolita tràn ngập các vấn đề nhớp nhúa, như cưỡng hiếp, giết người, ấu dâm, loạn luân. Tuy nhiên, trong lúc kể lại câu chuyện của mình, Humbert Humbert đã sử dụng thủ pháp chơi chữ, các ẩn dụ và lặp đi lặp lại các khuôn mẫu ngôn ngữ để chuyển tải câu chuyện kể u ám này sang một hình thức đầy dụ hoặc. Theo cách này, Humbert đã quyến rũ độc giả của mình một cách triệt để và xảo quyệt không thua gì cách ông ta quyến rũ Lolita. Ngôn ngữ là sức mạnh của ông ta, và ông ta sử dụng nó để đánh lạc hướng, để gây nên sự mơ hồ, và để mê hoặc đối phương. Ông ta là kẻ ấu dâm và tên giết người, nhưng ông ta đã xây dựng tường tường lớp lớp những lời biện hộ cùng những giải thích khôn khéo, tinh vi cho mọi hành động của mình, và ngôn ngữ của ông ta đã trao cho ông ta tấm khiên chắn chống lại sự phán xét. Với Lolita, thành tựu lớn lao nhất của Nabokov có lẽ chính là việc ông đã buộc người đọc trở thành kẻ tòng phạm với Humbert. Để khám phá câu chuyện thực về thói ấu dâm, cưỡng hiếp và giết người nằm trong văn bản, độc giả phải buông thả cho bản thân chìm đắm trong ngôn ngữ của Humbert cũng như trong những tầng ý nghĩa mờ mờ ảo ảo của chúng, và cũng đồng nghĩa với việc họ phải xâm nhập vào tâm trí Humbert. Khi đã tiếp cận quá sâu với mánh khóe ngôn ngữ của Humbert, độc giả không còn khả năng giữ ông ta cách xa mình đủ mức để nhìn ra bản chất của ông ta.  

Lolita tiếng Việt có gây cuồng phong?

TP - “Tôi nghĩ nếu bản dịch Lolita của Dương Tường mà không tạo được cơn cuồng phong trong giới xuất bản Việt Nam trong những ngày tới, đặc biệt trong hội sách ở TPHCM, chỉ có thể trách độc giả Việt Nam mà thôi”.

Dịch giả Phạm Anh Tuấn phát biểu như vậy với tư cách diễn giả trong buổi lễ ra mắt Lolita chiều qua.

Lolita bằng tiếng Việt

(HNM) - Chiều 15-3, Nhã Nam tổ chức ra mắt ấn bản tiếng Việt tác phẩm "Lolita" (NXB Hội Nhà văn) - một hiện tượng văn chương của nhà văn Vladimir Nabokov và thế giới.

"Lolita" từng được dịch và xuất bản tại gần 40 quốc gia, lọt vào hàng 100 tác phẩm xuất sắc nhất mọi thời đại, rồi 100 tiểu thuyết vĩ đại nhất thế kỷ XX, đồng thời cũng là một trong 10 tác phẩm gây nhiều tranh cãi nhất thế giới. Chuyển ngữ tác phẩm này là dịch giả nổi tiếng Dương Tường.

Những nét đặc trưng ngòi bút của Vladimir Nabokov (1899-1977) là kỹ thuật văn chương tinh xảo, chơi chữ và phân tích trạng thái cảm xúc con người một cách thông minh cùng cốt truyện bất ngờ và phức tạp đã được kết tinh độc đáo trong "Lolita". Dịp này, trang web www.lolitavietnam.com đã ra mắt nhằm cung cấp chi tiết hơn những thông tin về tác giả, tác phẩm và ghi nhận những phản hồi của độc giả.

Thi Thi (Hà Nội mới) 

Lolita bản tiếng Việt- Cơn bão trong cốc thủy tinh

(VOV) - “Nếu Lolita không tạo ra một trận cuồng phong trên văn đàn Việt Nam thì chỉ trách độc giả Việt mà thôi” Dịch giả  Phạm Anh Tuấn nói trong buổi ra mắt bản Lolita bằng tiếng việt.

Chiều 15/3/2012, tại Không gian Sáng tạo Trung Nguyên (Hà Nội), Công ty Văn hóa và Truyền thông Nhã Nam đã tổ chức chương trình giới thiệu tác phẩm "Lolita" của Vladimir Nabokov, bản dịch tiếng Việt do dịch giả kỳ cựu Dương Tường chuyển ngữ.

Tham dự chương trình có sự góp mặt của các nhà dịch giả nổi tiếng như: Dịch giả Dương Tường, Dịch giả Anh Tuấn, Dịch giả Nhật Anh, cùng các khách mời là những nhà nghiên cứu văn chương và đông đảo bạn đọc quan tâm, trông đợi sự ra đời của Lolita bản tiếng Việt.

Ra mắt bản tiếng Việt “Lolita” - Viên ngọc gây tranh cãi của văn học thế giới

Vladimir Nabokov, một nhà văn khác thường, và cũng là một trong những cây bút  kiệt xuất nhất thế kỷ XX. Cuốn tiểu thuyết được coi như viên ngọc trong sự nghiệp của ông, Lolita, từng bị từ chối, bị hắt hủi, bị chỉ trích, bị cấm đoán; nhưng cũng chính Lolita đó đã được dịch và xuất bản tại gần 40 quốc gia, đứng trong Top 100 tác phẩm xuất sắc nhất mọi thời đại, Top 100 tiểu thuyết vĩ đại nhất thế kỉ XX, Top 10 tác phẩm gây nhiều tranh cãi nhất thế giới.

Ngày 15 tháng 03/2012, Công ty Văn hóa & Truyền thông Nhã Nam phối hợp cùng Không gian Sáng tạo Trung Nguyên tổ chức buổi họp báo giới thiệu tác phẩm Lolita của Vladimir Nabokov, bản dịch tiếng Việt do dịch giả Dương Tường chuyển ngữ.   

Ra mắt bản tiếng Việt Lolita và website Lolitavietnam.com

(DNTM) Ngày 15/3/2012, Công ty Văn hóa & Truyền thông Nhã Nam phối hợp cùng Không gian Sáng tạo Trung Nguyên sẽ giới thiệu tác phẩm Lolita của Vladimir Nabokov, bản dịch tiếng Việt do dịch giả kỳ cựu Dương Tường chuyển ngữ.

Lolita

Bìa sách

Vladimir Nabokov, người Mỹ gốc Nga, từng bị giới văn chương coi như quái vật, nhưng cũng được xưng tụng như một trí tuệ trác tuyệt, một nghệ sĩ ngôn từ với phong cách độc đáo có một không hai, một nhà văn có tầm ảnh hưởng sâu rộng trong nền văn học thế giới thời hiện đại. Lolita (1955) chính là tác phẩm đã xác lập vị trí của Nabokov như một trong những tiểu thuyết gia lớn nhất thế kỷ XX.

Từng bị từ chối, bị hắt hủi, bị chỉ trích, bị cấm đoán, nhưng Lolita cũng chính là tác phẩm đã được dịch và xuất bản tại gần 40 quốc gia, đứng trong Top 100 tác phẩm xuất sắc nhất mọi thời đại, Top 10 tác phẩm gây nhiều tranh cãi nhất và thậm chí từng được tái bản 2 lần trong vòng 4 ngày khi xuất bản tại Mỹ - một kỷ lục đáng kinh ngạc với ngành xuất bản ở bất kỳ thời nào. 

Cuốn tiểu thuyết là câu chuyện về mối tình si của Humbert Humbert, một nhà nghiên cứu văn học tuổi trung niên, vốn bị ám ảnh bởi những cô gái nhỏ mà ông trìu mến gọi là “tiểu nữ thần”. Lolita - đối tượng mối tình si của ông - là một cô bé 12 tuổi, con gái bà chủ nơi ông thuê trọ. Cô bé là ngọn lửa đã chiếu rọi và đồng thời thiêu rụi cuộc đời Humbert Humbert.

     Khởi đầu của Lolita không hề suôn sẻ. Bốn nhà xuất bản đầu tiên mà Nabokov đem bản thảo tới đều bị sốc và thẳng thừng cự tuyệt. Đến khi được in, tác phẩm lập tức gây sóng gió. Cho đến những năm gần đây, một số người, kể cả trong giới phê bình-học thuật, vẫn xemLolita là một cuốn “dâm thư”. Tuy nhiên, nhiều văn hào và nhà phê bình lớn đã khẳng định về Lolita như một viên ngọc quý của văn học thế kỷ. Độc giả thì thu nhận ở đây không ít khoái cảm thẩm mỹ về văn chương và ngôn ngữ.

Cho đến nay, Lolita vẫn nằm trong số những tác phẩm gây nhiều tranh cãi nhất trên các diễn đàn văn học thế giới.

Sách do Nhã Nam phát hành, bản tiếng Việt do dịch giả kỳ cựu Dương Tường chuyển ngữ. 

Một số hình ảnh buổi họp báo ra mắt sách

Bìa trong của Lolita

Dịch giả Dương Tường (ngồi giữa)

Buổi ra mắt sách với sự có mặt các nhà báo và bạn đọc

Bàn tròn văn nghệ - yume.vn 

"Lolita"

Bìa cuốn "Lolita" do Nhã Nam phát hành

(TBKTSG Online) - Bản tiếng Việt tác phẩm “Lolita” của nhà văn Vladimir Nobokov do dịch giả Dương Tường chuyển ngữ sẽ ra mắt bạn đọc Việt Nam vào giữa tháng 3 này.

Cuốn tiểu thuyết là câu chuyện về mối tình si của Humbert Humbert, một nhà nghiên cứu văn học tuổi trung niên, vốn bị ám ảnh bởi những cô gái nhỏ mà ông trìu mến gọi là “tiểu nữ thần”. Lolita - đối tượng mối tình si của ông - là một cô bé 12 tuổi, con gái bà chủ nơi ông thuê trọ. Cô bé là ngọn lửa đã chiếu rọi và đồng thời thiêu rụi cuộc đời Humbert Humbert.

Khởi đầu của tác phẩm “Lolita” không hề suôn sẻ. Bốn nhà xuất bản đầu tiên mà Nabokov đem bản thảo tới đều bị sốc và thẳng thừng cự tuyệt. Đến khi được in, tác phẩm lập tức gây sóng gió. Cho đến những năm gần đây, một số người, kể cả trong giới phê bình học thuật vẫn xem “Lolita” là một cuốn “dâm thư”. Tuy nhiên, nhiều văn hào và nhà phê bình lớn đã khẳng định về “Lolita” như một viên ngọc quý của văn học thế kỷ.

Bị từ chối, bị chỉ trích, bị cấm đoán, nhưng “Lolita” cũng chính là tác phẩm đã được dịch và xuất bản tại gần 40 quốc gia, đứng trong Top 100 tác phẩm xuất sắc nhất mọi thời đại, Top 10 tác phẩm gây nhiều tranh cãi nhất và thậm chí từng được tái bản hai lần trong vòng bốn ngày khi xuất bản tại Mỹ - một kỷ lục đáng kinh ngạc với ngành xuất bản ở bất kỳ thời nào. Và đến nay, “Lolita” vẫn nằm trong số những tác phẩm gây nhiều tranh cãi nhất trên các diễn đàn văn học thế giới.

Tác giả Vladimir Nabokov, người Mỹ gốc Nga, từng bị giới văn chương coi như quái vật, nhưng cũng được xưng tụng như một trí tuệ trác tuyệt, một nhà văn có tầm ảnh hưởng sâu rộng trong nền văn học thế giới thời hiện đại. Sự ra đời của “Lolita” (1955) đã xác lập vị trí của Nabokov như một trong những tiểu thuyết gia lớn nhất thế kỷ XX.

Ấn bản tiếng Việt “Lolita” dày 436 trang, Nhã Nam liên kết cùng NXB Hội Nhà Văn ấn hành, giá bìa: 100.000 đồng.

Vào ngày 15-3 lúc 15 giờ tại 36B Điện Biên Phủ (Hà Nội), Nhã Nam sẽ phối hợp cùng Không gian Sáng tạo Trung Nguyên tổ chức buổi ra mắt tác phẩm “Lolita” của Vladimir Nabokov. Nhân dịp này, Nhã Nam cũng cho ra mắt trang web www.lolitavietnam.com, tập hợp và lưu trữ khối lượng lớn tư liệu về “Lolita” và Nabokov.

Mi Nhi

http://www.thesaigontimes.vn

Họp báo ra mắt bản tiếng Việt "Lolita"

Chiều ngày 15/03/2012, cuộc họp báo ra mắt bản dịch tiếng Việt tác phẩm Lolita đã chính thức được tổ chức tại Không gian Sáng tạo Trung Nguyên, 36B, Điện Biên Phủ, Hà Nội; với sự tham gia của 3 diễn giả: Dịch giả Dương Tường; Dịch giả Nguyễn Nhật Anh và Dịch giả Phạm Anh Tuấn.

Từ hơn 2 giờ, khá đông thính giả đã tập trung tại Hội trường. Đến giờ tổ chức họp báo, ước chừng hơn 200 thính giả đã có mặt, không ít người trong số đó đã phải đứng suốt buổi vì không thể tìm được chỗ ngồi.

Trước giờ G

Một số độc giả tranh thủ xin chữ ký dịch giả Dương Tường trước giờ họp báo.

- Nếu độc giả nào đọc trên ý nghĩa xã hội thì sẽ thấy thất vọng, vì không có scene tình dục gây sốc nào ở đây cả.

Đọc Lolita với tư cách một tác phẩm văn học trọn vẹn, chúng ta sẽ suy ngẫm về những câu hỏi mà nó đặt ra, ranh giới ở đâu giữa văn học và đạo đức. Và nhân vật chính có phải một gã dâm dục hay không? 

- Việt xuất bản các tác phẩm lớn của văn chương thế giới là theo đuổi của chúng tôi. Sau Lolita, sắp tới chúng tôi sẽ xuất bản một tác phẩm khác của Nabokov là Tiếng cười trong bóng tối.

(Dịch giả Nguyễn Nhật Anh - đại diện Công ty Cổ phần Văn hóa & Truyền thông Nhã Nam)

 

Tôi đi vào việc dịch Lolita như một cuộc phiêu lưu, vì yêu Nabokov, yêu Lolita nên đã dịch. Và cuối cùng, tôi rất vui vì đã làm được một việc hơn mình một chút.

(Dịch giả Dương Tường)

Nguyên bản Lolita hơn 300 trang và tôi đã bỏ ra hơn 2 năm, với tinh thần làm sao để không để sót kiệt tác này không đến được với bạn đọc. Vậy nên, tôi đã cố khảo cứu và tìm tất cả những nguồn tài liệu có thể tìm được để soạn các chú thích, vì tôi nghĩ nếu không có các chú thích ấy thì sẽ làm giảm bớt sự thưởng thức của độc giả, do sự tinh tế của Nabokov, do vốn hiểu biết của ông cùng với nhiều chơi chữ thông thái vừa hóm hỉnh vừa bác học.

(Dịch giả Dương Tường)

Lolita là một câu chuyện cảm động, là sự va chạm giữa mộng tưởng, mộng mơ và thực tế. Nếu nhìn vào cốt truyện thì thấy rất bình thường, nhưng với sức tưởng tượng và với tài năng của Nabokov, nó đã trở thành câu chuyện khác hẳn, chơi chữ, đảo chữ, điệp vần, nghĩa lồng trong nghĩa, và dịch giả Dương Tường có nói ông nhiều khi mất ăn mất ngủ vì một chữ, không biết bao nhiêu lần phải sửa đi sửa lại bản dịch.

(Dịch giả Phạm Anh Tuấn)

Nếu hiểu 1 cách sâu xa, đây là cuộc chiến giữa văn hóa châu Âu và Mỹ. Với một đại thụ như Nabokov thì chúng ta không thể chỉ đọc lướt trên bề mặt. Ở trong sâu thẳm tác phẩm, có rất nhiều mạch ngầm và các độc giả có thể khai thác những mạch ngầm khác nhau. 

(Nhà nghiên cứu Đào Tuấn Ảnh)

© 2012 Nhã Nam