Thứ Năm, 24 tháng 11, 2011

"Lolita" và những con bướm của Vladimir Nabokov

Bằng cách phân tích DNK, các nhà khoa học Anh đã xác nhận tính đúng đắn của giả thuyết mà đương thời nhà văn Vladimir Nabokov đã nêu lên về sự di cư của loài bướm từ châu Á qua eo biển Bering tới Bắc và Nam Mỹ. Báo cáo của Viện khoa học Hoàng gia Anh nói rằng eo biển Bering chính là một hành lang sinh học để các loài côn trùng từ châu Á bay đến Tân thế giới. Bản báo cáo cũng thừa nhận những đóng góp đáng kể của Nabokov vào hệ thống phân loại các loài bướm.

Ít người biết rằng Nabokov không chỉ là một nhà văn kiệt xuất, mà còn là một nhà côn trùng học tài năng. Truyện ngắn đầu tiên ông viết năm 9 tuổi, và con bướm đầu tiên ông bắt khi lên 6. Kể từ đó, niềm đam mê bướm đã theo ông suốt cả cuộc đời. Bà Tatiana Ponomareva, giám đốc bảo tàng Vladimir Nabokov tại St Petersburg cho biết:

“Hồi đó, việc nghiên cứu loài bướm là niềm say mê thời thượng từ châu Âu lan sang Nga cùng với sự quan tâm lớn trong ngành khoa học tự nhiên. Trong bảo tàng của chúng tôi có cuốn sách "Các loài bướm nước Anh" của Newman, một nhà côn trùng học người Anh. Đây là cuốn sách lớn, một ấn phẩm khoa học mà trong hồi ký của mình, Nabokov tiết lộ rằng ông đã đọc từ năm 8 tuổi. Trong sách có những ghi chú bằng bàn tay trẻ con, và một số loài bướm được chính ông tô màu. Nhiều người coi Nabokov là một nhà côn trùng học chuyên nghiệp. Đừng quên rằng ông từng là người thuyết minh về loài cánh vẩy tại Bảo tàng sinh học ở Mỹ. Công việc này đòi hỏi nhiều kiến thức chuyên môn. Và ông đã phục vụ tốt việc đó trong suốt bảy năm.”

Gia đình Nabokov rời Nga trong những năm rối ren sau cách mạng 1917. Lúc đầu những tưởng chỉ ra đi một thời gian ngắn, nhưng rồi hóa ra phải tha hương mãi mãi. Nhiều lần Nabokov nói rằng ông sẽ không bao giờ có thể tồn tại ở Liên Xô Nga với tư cách là một nhà văn, nhưng có thể sống và làm việc như một nhà côn trùng học. Bướm không chỉ một lần cứu sống ông trong cuộc lưu vong – thoạt tiên ở châu Âu, sau đó tại Mỹ. Bướm đã giúp ông kiếm bánh mì trong những tháng ngày mà Vladimir Nabokov vẫn còn là một nhà văn vô danh. Mà đó là một giai đoạn khá dài: "Lolita" - tiểu thuyết đầu tiên mang lại cho Nabokov niềm vinh quang thế giới và sau đó là thành công thương mại được viết vào mùa hè năm 1954, khi ông đã 55 tuổi. Trong mỗi cuốn tiểu thuyết của ông đều xuất hiện những con bướm mà ông yêu quý. Các nhà nghiên cứu thậm chí còn ước tính rằng bướm được đề cập đến 570 lần. Có hơn hai mươi loài bướm hiện đại đã được các nhà côn trùng học lấy các nhân vật văn học của Nabokov như "Lolita", "Ada", "Masha" để đặt tên. Giám đốc bảo tàng Tatyana Ponomareva nói:

“Tất nhiên, đây là chuyện rất cảm động! Và có lẽ là trường hợp duy nhất khi mà con bướm không mang tên của các nhà khoa học, mà là tên nhân vật văn học của một trong những nhà côn trùng học. Được biết, Nabokov phát hiện ra một loại bướm ở châu Mỹ. Một con bướm rất hiếm mang tên ông. Ngay cả sau này ông đã viết rằng ông tự hào về con bướm đó không kém tự hào vì những thành tựu văn học của ông –con bướm đó, "con đỡ đầu của tôi” như ông thường gọi, sẽ còn bay lượn trong nhiều thế kỉ nữa”.

Văn học và khoa học về loài bướm (lepidopterologiya) luôn luôn song trong hành trong cuộc đời Nabokov. Cuối đời, ông quyết định lập một album gồm những bức tranh vẽ bướm của các nghệ sĩ của thế giới để theo dõi sự tiến hóa của loài côn trung này. Thật không may, Nabokov bị ngã từ sườn núi dốc đứng trong những cuộc thám hiểm ở ngoại ô Montreux. Theo người thân của Nabokov, tai nạn đó là nguyên nhân gây ra cái chết của ông vào tháng Bảy năm 1977.

Bộ sưu tập được Vladimir Nabokov thu thập ở Mỹ và Thụy Sĩ, nơi ông đã sống trong những năm cuối đời vẫn còn được lưu giữ. Bà Tatyana Ponomareva nói:

Chúng tôi có một phần nhỏ của bộ sưu tập giai đoạn Nabokov sống ở Mỹ, do Bảo tàng Harvard tặng. Bộ sưu tập Thụy Sĩ rất rộng lớn và phong phú. Chúng tôi đã đạt được thỏa thuận với bảo tàng Lausanne rằng họ sẽ đưa bộ sưu tập này hoặc một phần của nó đến chỗ chúng tôi triển lãm. Cho nên khách thăm bảo tàng chúng tôi có thể chiêm ngưỡng bộ sưu tập Thụy Sĩ của Nabokov”.
Chiếc vợt bắt bướm của Vladimir Nabokov, mà ông gọi là “rampetka” được bảo quản cẩn thận trong bảo tàng St Petersburg. "Bạn không thể giải thích niềm đam mê này cho một người chưa bao giờ trải qua điều đó, - ông viết. - Công việc của tôi đẹp mê hồn ... Chìm đắm trong thế giới tuyệt vời của kính hiển vi, nơi sự yên tĩnh ngự trị... Niềm vui cao cả của tôi tồn tại ở bất cứ mảnh đất nào, nơi tôi có thể được ở trong xã hội của loài bướm và những cây cỏ nuôi dưỡng chúng. Đó chính là hạnh phúc."