Tình – Tình là gì. Một đứa con nít 17 tuổi như tôi hôm nay lại ngỡ ngàng với câu hỏi khá quen thuộc này. Tình là gì? Phải chăng đó là tình mẹ dạt dào và ấm áp. Tình cha cao cả vững vàng. Tình anh em đoàn kết keo sơn hay tình chị em ngọt ngào và đầm ấm. Đó có thể là tình bạn thân thiết hay tình đồng chí, tình đồng nghiệp, tình bà con. Tình không chỉ giới hạn bởi tình cảm giữa con người với nhau mà đôi khi nó chỉ đơn giản là sở thích của con người với một vật, một lĩnh vực nào đó. Tình yêu loài vật, tình yêu thiên nhiên cây cỏ, yêu âm nhạc, yêu sự tìm tòi sáng tác cũng được gọi là Tình. Cao cả và trừu tượng hơn hơn có lẽ là tình xóm giềng, quê hương, đất nước. Cũng có lúc tình không cẩn một đối tượng thứ hai để diễn tả giãi bày, đó là lòng yêu thương chính bản thân mình. Và tình … có thể là tình dục hay tình yêu. Khi nói đến tình yêu thì thật là bao la và khó tả. Bao la vì đã có quá nhiều người nói về nó, hát về nó, ca ngợi oán trách hay thậm chí chết vì nó. Khó tả vì đó là một từ ngữ không thể nào định nghĩa chính xác. Có phải vì “Yêu” mà Tình lại có thêm hai tiếp đầu ngữ nữa là “Thất” và “Lụy”. Thất tình là không có được tình yêu, đánh mất tình yêu. Lụy tình là yêu quá nhiều, yêu người khác một cách không cần thiết.
Có lẽ Humbert đã để cho tình dắt mình đi quá xa. Nhiều lần Humbert trốn tránh, ông cố ý đặt hai phòng ở khách sạn đi ra ngoài chờ Lolita ngủ rồi mới trở về phòng. Nhưng một điều cần phải hiểu là Humbert là con người. Mà đã là con người thì đôi khi không thể từ chối dục vọng. Thêm một điều nữa là Humbert đã từng có một mối tình ngủ yên với Annabel khi còn 14 tuổi và từ đó ông không một ai nữa có thể đánh thức mối tình này, cho đến Lolita. Lolita đã đánh thức Annabel trong Humbert và Humbert đã không làm chủ được mình.
Có lẽ Humbert đã để cho tình dắt mình đi quá xa. Nhiều lần Humbert trốn tránh, ông cố ý đặt hai phòng ở khách sạn đi ra ngoài chờ Lolita ngủ rồi mới trở về phòng. Nhưng một điều cần phải hiểu là Humbert là con người. Mà đã là con người thì đôi khi không thể từ chối dục vọng. Thêm một điều nữa là Humbert đã từng có một mối tình ngủ yên với Annabel khi còn 14 tuổi và từ đó ông không một ai nữa có thể đánh thức mối tình này, cho đến Lolita. Lolita đã đánh thức Annabel trong Humbert và Humbert đã không làm chủ được mình.
Yêu – Anh yêu em. Em yêu anh. Hai ta yêu nhau. Chấm hết. Những bộ phim hoạt hình khi tôi xem từ bé là như thế. Hoàng tử thì lúc nào cũng đẹp trai và công chúa thì lúc nào cũng đẹp gái. Họ yêu nhau, bên nhau mãi mãi. Cổ tích là như thế. Luôn đẹp, luôn nhiều mộng mơ và luôn không có thực. Bởi vì nếu sự thực đẹp như thế, nhiều mộng mơ như thế thì sẽ không bao giờ có ghen tuông và thù hận. Tình thì thường gắn với yêu và yêu thường kéo theo ghen tuông và thù hận. Nhưng trên thế gian này có khi nào con người ngừng yêu. Rồi yêu, rồi thương, rồi lại chia tay. Yêu một người chưa được, thế thì yêu người thứ hai. Người thứ hai vẫn chưa được thì thứ ba hay thứ tư... rồi kéo dài đến vô cực. Và rồi cũng sẽ yêu cho đến khi nào tìm được một tình yêu đích thực. Con người là như thế. Sinh ra để yêu thương và đôi lúc cũng chết đi vì quá yêu thương một người nào đó. Có lẽ tôi không rành rẽ lắm về yêu, cũng dễ hiểu thôi, bởi vì tôi chưa một lần được yêu. Và nếu may mắn được yêu, tôi sẽ yêu ngây dại.
Được sống với một tình yêu chân thực có lẽ là ước mơ của mọi người chúng ta. Ai mà chẳng vậy, từ một cô bé ngây thơ đến một người đàn bà chững chạc, một cậu thanh niên nông nổi hay một người đàn ông chín chắn đếu mơ ước mình có một tình yêu chân thật (mặc dù mình đối với người khác có chân thực hay không thì chưa biết, nhưng mình luôn muốn người khác luôn chung thủy với mình). Tôi không nghĩ tình yêu chân thật luôn là tình yêu cao cả thiêng liêng. Đôi khi nó cũng rất con người, rất thấp hèn và mang nhiều dục vọng.
Ngây – Đó là ngây ngất đê mê. Đó là cuồng si khoái cảm. Một từ ngữ diễn tả được sự kéo dài nhưng không dai dẳng chán chường mà thích thú mê ly. Ngây – chính là cảm giác mà của Humbert khi lần đầu tiên ông gặp Lolita đang nằm đọc sách trong vườn nhà. Em nằm đó, dưới vòi nước tưới cây. Nước làm ướt đẫm áo em nhưng em vẫn thích thú đọc sách.
“She was Lo, plain Lo in the morning standing 4 feet 10 in one sock. She was Lola in slacks. She was Dolly at school. She was Dolores on the dotted line. In my arms, she was always Lolita. Light of my life, fire of my loins. My sin, my soul … Lolita”. Humbert đã ngây ngất trước Lolita như thế. Ông ngu ngơ như một nhà văn đang thả hồn vào những áng văn chương tuyệt tác, ông thích thú như một nhà khoa học vừa tìm ra một phát minh mới và ông ngây ngất như một con người bình thường khi tình yêu ghé thăm. Những gì Humbert đang nghĩ là Lolita. Những gì Humbert đang nhìn là Lolita. Và những gì Humbert đang cảm thấy cũng lại là Lolita. Lolita đang tràn ngập trong mắt, trong tim của Humbert như ánh nắng và nước mát đang lan toả trên cơ thể của em.
Hơn ai hết, Lolita tự biết được mình đang sở hữu một đôi chân thon thả, đôi môi bé xinh, mái tóc vàng óng ả và một đôi mắt xanh biếc tựa mây trời. Lolita - đẹp như một thiên thần. Vâng, một thiên thần mắc đoạ. Bởi vì chỉ có một thiên thần mắc đoạ mới làm cho một gã đàn ông trung niên ngây ngất, một thiên thần mắc đoạ mới nhảy ầm ầm trên giường vào mỗi đêm trước khi ngủ hay ăn vụng mứt trong tủ lạnh vào nửa đêm. Lolita đã đi vào đời Humbert như thế. Và cũng từ đó Humbert lúc nào cũng đê mê như một người say thuốc phiện. Cuộc sống của một giáo sư văn học như ông không còn yên tĩnh như trước. Những áng văn chương cổ lãng mạn hay một núi kiến thức dày mà nhiều năm tích lũy của ông cũng không mạnh bằng một lời nói hay cái bĩu môi của Lolita. Dường như Lolita đang viết tiếp một thời thơ ấu đang còn dở dang trong quyển sách đời của Humbert.
Mười bốn tuổi – cái tuổi đó với Châu Á thì vẫn còn ngây thơ khờ dại nhưng đối với Châu Âu, tuổi mười bốn là tuổi của sự khám phá. Và cậu bé Humbert bắt đầu khám phá tình yêu đầu đời với Annabel - một cô bé học cùng trường. Đó là những ngày thơ ấu đẹp nhất trong đời của Humbert. Những ngày nắng vàng nằm dài trên bãi biển, hay những buổi chiều vui đùa trong chuồng ngựa, nơi đống rơm vàng lẩn khuất mái tóc của Annabel và Humbie. Hai con người, còn quá trẻ để nói yêu nhưng cũng đủ lớn để thương mến quấn quýt bên nhau quên đi ngày tháng. Người Pháp là như thế. Lãng mạn và phóng khoáng. Ngay cả những đứa trẻ 14 tuổi, chưa biết suy nghĩ, chưa biết bươn chải kiếm sống, chưa biết đời nhưng đã biết yêu. Tình yêu của chúng không phô bày trên đại lộ, không nhan nhản trên đường phố mà nó giấu mình dưới đụn rơm hay dưới lớp váy đầm của Annabel. Tình yêu của chúng không tính toán ích kỷ mà thành thật và hiến dâng. Annabel đã hiến dâng vẻ đẹp của mình và Humbert đã nâng niu trân trọng nó cẩn thận như ông đã gìn giữ dải ruy băng của cô. Một dải ruy băng nhỏ và mỏng như cũng đủ đế nối kết Humbert và Annabel cho dù em đang mải chơi ở một thiên đường xa xôi nào đó. Dải ruy băng nhỏ đã nối Annabel trong quá khứ và Lolita trong hiện tại lại với nhau.
Nếu Annabel đẹp một vẻ đẹp cổ kính, thánh thiện trong chiếc váy màu trắng và mái tóc dài thì Lolita lại gợi cảm hơn với chiếc áo để lộ bờ vai, tấm lưng thon và hai bím tóc vấn ngang đầu. Giữa quá khứ và hiện tại của Humbert không có sự phân biệt rõ ràng. Humbert tìm thấy Annabel qua tuổi mười bốn của Lolita nhưng ông lại nhìn thấy vẻ đẹp của Lolita qua cái liếc mắt hay nụ cười của Annabel. Sự gặp gỡ của ông và Lolita dường như làm Cannes và New England gần nhau như hai thành phố kề cận và năm 1927 như một ngày hôm qua của năm 1949. Và chính bản thân Humbert cũng không phân biệt rõ độ tuổi của mình. Ông là ai? Một chàng trai 14 mới lớn ngây thơ, ngượng ngùng khi gặp Annabel hay một người đàn ông trung niên luôn bừng cháy trong tim một ngọn lửa, một ham muốn trần tục ngay vào lần đầu gặp Lolita?
Dại – Dại là dại dột, dại khờ. Khi nhắc đến dại ta lại lên tưởng đến lứa tuổi mười tám đôi mươi. Bởi vì chỉ có những bồng bột, xốc nổi của tuổi trẻ mới thường dại. Nhưng Humbert - một người đàn ông từng trải - một giáo sư văn học - vẫn không thể tránh khỏi cái dại khờ của tuổi trẻ. Ông lao vào cuộc tình với Lolita mà không nghĩ gì nhiều hơn là làm sao cho Lolita không cáu gắt bực bội. Hằng ngày, hai người, một già một trẻ, rong ruổi từ thàng phố này sang thành phố khác. Humbert và Lolita hai con người, một háo hức tìm hiểu để được lớn hơn, một rạo rực yêu đương để được trẻ lại. Humbert quay cuồng trong tình yêu còn Lolita còn điên dại với tình dục. Cuộc tình của họ không lãng mạn, bay bổng hay thần tiên. Cuộc tình của họ kéo dài qua những chuyến đi không có nơi đến. Một chuyến trốn chạy của cả hai người Lolita và Humbert, trốn xa quá khứ và tương lai của cả hai. Quá khứ của Lolita nhàm chán với những giờ lẩn quẩn quanh nhà và thiếu một người cha để kề cận. Quá khứ của Humbert thì đau khổ với cái chết của Annabel bởi vì một căn bệnh nan y. Lolita thiếu đi một người và Humbert cũng mất đi một người. Hai chỗ trống ấy đã lắp vào nhau tuy không trùng khớp một cách lý tưởng nhưng cũng đủ để xoa dịu nỗi đau.
“The poison was in the wound and the wound wouldn’t heal”. Và chính chất độc tình yêu còn trong vết thương của Humbert đã đưa mối quan hệ của hai người đi xa lề lối của đạo đức. Humbert thừa biết là Lolita còn quá nhỏ, nhưng lại không quá nhỏ để xinh đẹp, để quyến rũ thu hút ông. Lolita cũng thừa biết Humbert phải là cha dượng của mình nhưng em vẫn lăn xả vào đó. Những cuộc phiêu lưu tình ái của Lolita và Humbert làm cho ta lầm tưởng em đã trưởng thành, đã rất “người lớn”. Nhưng không, Lolita vẫn còn quá nhỏ để hiểu những việc mình đang làm là gì. Em thậm chí trao thân cho một thằng nhóc con khác trong trại hè hay đưa Humbert vào mê cung tình dục cũng không thể thừa nhận rằng: em đã lớn. Em chỉ mới 14 tuổi. Mười bốn tuổi thôi nên em đã tấm tức khóc như điên khi hay tin mẹ mất, em đã gục đầu vào vai Humbert mà khóc. Mười bốn tuổi thôi nên em còn kẹp nơ khắp đầu khi đi ngủ hay nhai kẹo suốt trên đường đi. Cha – em gọi Humbert bằng tiếng cha một cách bỡn cợt, chế giễu lắm nhưng đó là cái thực sự em cần. Nhưng một chút phóng khoáng, một chút cợt nhả, một chút bất cần đời đã đưa em đi xa. Xa trường học, xa bạn bè, xa nơi mà một đứa trẻ mười bốn tuổi cần đến. Thay vào đó, em lại rơi chuyến đi không định hướng và chủ đích, một cuộc tình sai trái và loạn luân với người cha kế của em – Humbert.
Lolita đầu phim ngây ngô lắm. Lolita ở giữa phim quyến rũ và đẹp lắm. Lolita ở cuối phim tàn tạ và héo úa như một người phụ nữ tuổi xế chiều. Vâng tuổi 17 là tuổi xế chiều của Lolita. Humbert đã tìm lại Lolita vào lúc xế chiều ấy. Một đứa con gái trong bộ pijama xanh nhạt, tóc rối bù, cặp mắt kính to và một đứa con trong bụng. Một chút gì đó hoang mang, một chút gì đó kinh khủng và một chút gì đó bình thường. Hoang mang lắm chứ khi ta bắt gặp lại em trong một căn nhà xấu xí ở một vùng đất xa xôi. Em đã đi đâu, đã làm gì, đã gặp những ai và chuyện gì đã xảy ra cho em? Tôi không hề biết. Kinh khủng lắm chứ khi mà một đứa con gái 14 tuổi lại có một cuộc tình với cha dượng của nó. Rồi đi xa, rồi đê mê hoang dại và rồi bỏ đi. Bỏ đi để khi gặp lại em, một thiếu nữ 17 tuổi và một người chồng (có danh chính ngôn thuận hay không?), và nhan sắc tàn tạ, và … mang thai. Bình thường hay không vì mang thai là kết quả của tình yêu. Lolita đã lầm tưởng cô yêu Humbert. Và Lolita cũng lầm tưởng cô say mê Quilt. Nhưng Lolita đã tìm cho mình một chỗ dừng chân. Chỗ dừng chân mà cô tình nguyện đến, chỗ dừng chân mà cô thấy khao khát được làm mẹ, được yêu và được sống. Lolita đã đột ngột biến mất trong chuyến đi vô tận với Humbert cũng bất ngờ vô cớ như khi em gặp ông. Cuộc đời không thể nào biết trứơc mình sẽ gặp và mất đi những ai. Cũng như Humbert không thể nào biết trước được Lolita sẽ rời khỏi cuộc đời mình.
Humbert, một giáo sư văn học như ông chắc hẳn thế nào cũng định nghĩa được dại là như thế nào. Vâng, trước hết,dại là khờ dại. Khờ dại như Humbert đã lao vào cuộc tình với Lolita. Humbert biết đó là sai trái, đó là vô đạo đức và thậm chí đó là loạn luân. Ông đã khờ dại dắt Lolita đi khắp nơi, đi khắp khách sạn với danh nghĩa là một người cha. Humbert đã bị tình yêu làm cho khờ dại. Ông dắt Lolita đi, đôi khi đi như trốn chạy dư luận, trốn chạy cảnh sát, chạy trốn chính bản thân của mình. Humbert yêu Lolita hơn yêu chính bản thân mình. Tiếp theo đó, dại là điên dại. Humbert điên dại với Lolita. Ông và Lolita cứ rong ruổi qua nhiều thành phố trên khắp nước Mỹ. Hai người, một Châu Âu cổ kính và một nước Mỹ phóng khoáng, một trung niên và một vị thành niên, một đạo đức và một loạn luân, tất cả những yếu tố đầy mâu thuẫn đó đã xoắn chặt lấy nhau để làm cái điên dại trong Humbert thăng hoa thành cuồng dại. Có thể nói Lolita chính là trái tim, là hơi thở và là cuộc sống của Humbert. Chính vì thế mà ông đã đau khổ khi biết Lolita bị bệnh. Chính vì thế mà ông đã điên cuồng khi biết Lolita trốn thoát khỏi bệnh viện và cũng chính vì thế ông đã phạm tội. Giết người, một giáo sư văn học lại không giải quyết mâu thuẫn bằng lời nói mà phải mượn bạo lực ra tay. Humbert đã giết người như giết chết chính bản thân mình, giết chết cuộc tình mang nhiều đau đớn của mình và Lolita.
“Hãy yêu như chưa yêu lần nào
Hãy cho nhau môi hôn ngọt ngào
Hãy đưa em về nơi cuối trời
Giấc mơ yêu cùng nhau trọn đời”
(Lê Hựu Hà)
Humbert đã yêu Lolita, một tình yêu không những không đúng về mặt đạo lý mà cũng sai trái về mặt pháp lý. Nhưng tôi thiết nghĩ, con người sở dĩ còn tồn tại trên cuộc đời này là nhờ vào tình yêu. Vâng, đôi khi tình yêu sai trái, đôi khi tình yêu không mang lại lợi ích cho con người nhưng con người rất cần phải yêu và được yêu.
Humbert đã tự viết cho chính mình một kết thúc rất dở, kết thúc cuộc đời mình bằng một phát súng. Hình ảnh chiếc xe hơi loạng choạng trên đường ở đầu phim và cuối phim như chính hình ảnh của Humbert trong tình yêu đối với Lolita. Cũng lắc lư, cũng đong đưa cũng thả phanh, cũng không thể làm chủ chính bản thân mình. Hơn ai hết, Humbert hiểu rõ cuộc tình giữa ông và Lolita sẽ chẳng đi về đâu, nhưng ông vẫn mặc sức lao vào như con thiêu thân mê ánh đèn neon. Suốt cuộc đời ông, nếu có hối hận, Humbert sẽ chỉ hối hận một điều: đó là ông đã không thể giữ mãi Lolita bên mình. Giấc mơ yêu của Humbert không trọn đời nhưng Humbert đã có một khoảng thời gian tươi đẹp. Đó là lúc ông đang chạy trốn, đó là lúc ông đang say đắm, đó là lúc ông đang yêu, một tình yêu ngây dại.
294u - yxine.com
